T24 Haber Merkezi
Son devirde toplumsal medyada ATM’lere yönelik şikayetlerin arttığı görülüyor. Bunun nedenlerinden başında enflasyon geliyor. Ekonomim.com’un TCMB ve BKM bilgilerinde derlediği bilgilere nazaran, ATM’ler enflasyona yenildi.
2009 yılında tedavüle çıkan 200 TL’lik banknot hala en büyük ölçü olmayı sürdürüyor. 2021 yılında artan enflasyonla birlikte 500 ve 1000 TL’lik banknotlar konuşulsa da hala bir çalışma bulunmuyor.
Ekonomim’den Özder Şeyda Uyanık‘ın haberine nazaran, 200 TL en büyük banknot olurken, 2015-2024 yılları ortasında banka ve kredi kartlarıyla nakit çekim süreçlerinin işlem başına ölçü ortalaması büyük artış gösterdi.
2015 yılında banka kartlarıyla ortalamada 410 TL’lik süreç yapılırken, 2024 yılında (Ağustos itibarıyla) yüzde 523 oranında artışla süreç başı fiyat 2.553 TL’ye çıktı. Yurt içi kredi kartlarında da yurt içinde nakit çekim ortalaması süreç başında 2015 yılında 627 TL’den 2024 yılında yüzde 583 oranında artarak 4.282 TL’ye çıktı.
Buna rağmen ATM sayısındaki artış 2015-2024 yılları ortasında yüzde 11 olurken, Türkiye’de toplamda 53 bin 566 ATM bulunuyor.
ATM’lerde ne kadar para bulunuyor?
ATM’lerin içinde ortalama 4 kaset denilen bir manada para kutuları bulunduğu varsayımıyla yola çıkıldığında ortalama bir kaset içinde de 3 bin 800 banknot bulunduğunu eser satıcılarının hacim bilgilerinden alarak hesaplama yaparsak; bir ATM’de toplamda 15 bin 200 banknot bulunuyor.
Banknotlar 2015-2024 yılları içinde tedavüldeki toplam banknot adetlerinin oranlarıyla hesaplayarak ATM’lere dağıtıldığında tüm ATM’lerin tıpkı anda dolu olduğu düşünülürse 2015 yılında toplamda 46 milyar 133 milyon TL’ye muhtaçlık olurken, Ağustos 2024’te yüzde 120 oranında artışla 101 milyar 279 milyon TL’ye çıkıyor.
ATM’lerdeki banknot hacminin teknik olarak 2015 yılından bu yana değişmediği varsayıldığında, toplam para ölçüsündeki artış muhtaçlığın altında kaldı.
BKM dataları üzerinden, para ölçüsünün, banka ve kredi kartı nakit çekimde süreç başına düşen meblağa oranlanmasıyla, ATM’de yapılacak bilecek süreç sayısı ise tek azalan alan oluyor ve 2015’ten 2024’e yüzde 67 oranında düşüş görülüyor. Özetle; 2015 yılında ATM’ler tam doluyken, 44 milyon 524 bin süreç yapılabilirken, 2024 yılında 14 milyon 817 bin süreç yapılabiliyor.
ATM’lerden yapılan banka ve kredi kartlı nakit çekim süreç sayısı, 2024 yılı tüm yıla oranlanarak, banka kartlarında 2015-2024 ortasında yüzde 30, kredi kartlarında yüzde 146 artış gösteriyor. Tüm ülkedeki ATM’lerin içindeki nakit ölçüsü düşünüldüğünde 2015 yılında ortalamada 26 kere dolum gerektirirken, 2024 yılında bu gereklilik 109’a çıkıyor. Zira ATM’ler daha süratli boşalıyor.
ATM’lerdeki dolum muhtaçlığı 2015-2024 ortasında yüzde 315 oranında artarken, tedavüldeki banknotların adet toplamı ise yüzde 223 oranında artıyor. Fiyat bazında ise 200 TL’nin basımına yük verilmesiyle tıpkı devirde banknot fiyatlarındaki artış yüzde 537 oluyor.
T24’teki yazısında bu bahse değinen bilişim uzmanı Füsun Nebil, bankacılık kaynaklarından aldığı bilgiyi şu halde aktarıyor: “Mevcut durum bankaların ATM’ye para yüklemek ve arızaları gidermek için oluşan lojistik ve bakım maliyetlerini yüzde 30 civarında artırıyor.”
TIKLAYIN – Enflasyon ATM’leri nasıl vuruyor?